Lăng Dục Đức - An Lăng

Lăng Dục Ðức tên chữ An Lăng là một di tích trong quần thể di tích cố đô Huế, là nơi an táng vua Dục Ðức, vị vua thứ 5 của triều đại nhà Nguyễn. Lăng tọa lạc tại thôn Tây Nhất, làng An Cựu, xưa thuộc huyện Hương Thủy, nay thuộc phường An Cựu, thành phố Huế, cách trung tâm thành phố chưa đầy 2 km.

Sau khi vua Tự Ðức băng hà, triều thần đã đưa Ưng Chân lên ngai vàng vào ngày 19 tháng 7 năm 1883, y theo di chiếu truyền ngôi của vua Tự Ðức. Chưa kịp đặt niên hiệu, vị vua trẻ được gọi tên dựa theo tư thất của mình là Dục Ðức Ðường. Nhưng chỉ ba ngày sau, vua Dục Ðức đã bị truất phế vì tội dám lược bỏ một đoạn văn trong di chiếu truyền ngôi của tiên đế và bị tống ngục. Ngày 24 tháng 10 năm 1883, ông vua bất hạnh này chết đói trong nhà ngục. Tương truyền thi hài của ông được gói vào trong một chiếc chiếu giao cho hai tên lính và một viên quyền Suất đội gánh đi chôn. Thi hài của ông dự định đưa về an táng tại địa phận chùa Tường Quang.

Gần đến nơi thì thi hài bị bung ra và rớt xuống giữa đường do đứt dây, một người lính đã chạy vào chùa Tường Quang mời nhà sư trụ trì ra giải quyết. Cuối cùng, mọi người nhất trí chọn mảnh đất  thiên táng   này làm nơi yên nghỉ của vua Dục Ðức. Ba ngày sau vợ con nhà vua Dục Ðức mới được thông báo để làm lễ tang. Sáu năm sau, do một hoàn cảnh bất ngờ, con trai của Dục Ðức là Bửu Lân lại được đưa lên làm vua đặt niên hiệu là Thành Thái và bắt đầu cho xây dựng lăng mộ của vua cha trên nấm mồ  thiên táng. Lăng được xây dựng vào đầu năm 1890, đặt tên là An Lăng. Ðến năm 1899, nhà vua cho xây dựng điện Long Ân và các công trình khác.

Đi vào khu lăng mộ qua một cửa tam quan khá lớn xây bằng gạch, trên làm mái giả. Sau cửa là Bái đình, không có tượng đá như các lăng khác, mà chỉ xây lan can bằng vôi gạch để trang trí. Trung tâm của lăng mộ nằm ngay sau cửa tam quan thứ hai, có ngôi nhà Huỳnh Ốc được xây dựng trên một nền hình vuông mỗi cạch 8 mét. Nhà xây như một phương đình với dạng cổ lầu, mái lợp ngói hoàng lưu ly. Bờ nóc bờ quyết chắp hình rồng và phụng, nội thất trang hoàng đơn giản.

Các công trình kiến trúc nằm trong khu tẩm điện với diện tích mặt bằng 6.245m2. Công trình chính là điện Long Ân là một tòa nhà kép làm theo kiểu cung điện Huế, với 6 bộ vì kèo nóc ở 5 gian nhà trước được kết cấu theo lối "chồng rường giả thủ", trang trí mặt hổ phù rất tinh xảo. Đây là một công trình kiến trúc gỗ có giá trị nghệ thuật trong hệ thống công trình kiến trúc cung đình triều Nguyễn ở Huế.