Hưng Miếu

Hưng Miếu hay Hưng Tổ Miếu là ngôi miếu thờ Thế tử Nguyễn Phúc Luân và bà Nguyễn Thị Hoàn - song thân của vua Gia Long, vị trí ở tây nam Hoàng thành, thành phố Huế.

Nguyễn Phúc Luân, đáng lẽ sẽ là người lên ngôi chúa, nhưng trong nội bộ chúa Nguyễn có loạn quyền thần Trương Phúc Loan nên ông bị giam vào ngục và mất tại nhà riêng. Tuy mất sớm nhưng ông đã để lại đến 6 người còn trai và 4 người con gái, trong đó có Nguyễn Phúc Ánh, tức Gia Long - vị hoàng đế đầu tiên của Triều Nguyễn sau này.

Sau khi lên ngôi Hoàng đế năm 1802, vua Gia Long tìm lại mộ phần của cha và xây dựng một ngôi miếu để thờ phụng. Theo sách sử triều Nguyễn, việc xây dựng bắt đầu từ tháng 4 năm 1804 và được hoàn tất chỉ trong 4 tháng trên địa điểm của Thế Miếu ngày nay, chính thức sử dụng từ tháng 3 năm 1805, ngôi miếu khi ấy có tên là Hoàng Khảo Miếu - miếu dùng để thờ phụng vua cha.

Đến năm 1821, vua Minh Mạng cho dời Hoàng Khảo Miếu lùi về phía sau địa điểm cũ 50m để sử dụng khu đất của Hoàng Khảo Miếu xây Thế Miếu. Công việc di dời diễn ra từ ngày 23 tháng 3 đến ngày 16 tháng 4, sau khi hoàn tất ông cho đổi tên khu miếu thành Hưng Tổ Miếu.

Lễ tế ở Hưng Miếu tổ chức mỗi năm 5 lần tựa như ở Thái Miếu và Thế Miếu. Đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, tháng 02-1947, Hưng Miếu bị đốt cháy hoàn toàn. Năm 1951, bà Đoan Huy Hoàng Thái Hậu mẹ của vua Bảo Đại đã mua một phủ thờ từ Kim Long đưa về dựng lại ở nền cũ tòa miếu chính. Năm 1995 tòa nhà này lại được tu bổ thêm một lần nữa. Trong lần tu bổ này, miếu được sơn son thếp vàng.

Miếu là một ngôi nhà kép mái được lợp bằng ngói âm dương men vàng, nền bó bằng đá Thanh. Toàn bộ dàn trò gồm 9 hàng cột tính từ trước đến sau và 8 hàng cột tính từ trái sang phải, kê chân trên đá tảng cùng với các mảng trang trí đều được làm bằng gỗ quý gồm lim, sao, kền kền, huê mộc. Tất cả các kèo điều được trang trí rất tinh xảo, mặt dưới và mặt trên đều được trạm trổ hoa lá và hình ảnh có tác dụng làm các bộ phận gỗ trở nên nhẹ nhàng. Các cột trốn tuy nhỏ, nhưng hai đầu được đẽo vuốt vào rồi nở ra hình hoa sen, rất ăn khớp với nhau. Giữa 2 cột trốn của mồi vì kéo còn dựng thêm các khung gỗ được chạm lộng hình kỷ hà với kích cỡ khác nhau thay đổi theo từng tầng.