Đền Bà chúa Thác Bờ

Bà chúa Thác Bờ có tên thật là Đinh Thị Vân, là con gái một gia đình tộc trưởng người Mường ở Kim Bôi, Hòa Bình. Truyền thuyết kể rằng, bà chúa xưa vốn là tiên nữ, giáng sinh vào nhà họ Đinh, sau này, đất nước gặp nạn ngoại xâm, bà đã tập hợp dân Mường liên kết với các dân tộc khác ở vùng đất Hòa Bình, đứng lên đánh đuổi quân xâm lược. Sau khi đã đánh đuổi được bọn ngoại xâm, bà được triều đình giao cho cai quản vùng đất Mường ở Hòa Bình. Tại đây bà giúp dân ổn định cuộc sống (tương truyền Chúa Thác còn là người giúp dân trị thủy, chế ngự con sông Đà cuộn sóng hung dữ). 

Thác Bờ xưa thuộc xã huyện Tân Lạc, tỉnh Hoà Bình còn gọi là thác Vạn Bờ, được tạo bởi hàng trăm mỏm đá lớn nhỏ nhấp nhô như đàn voi khổng lồ giữa dòng sông Đà. Theo truyền thuyết, bà chúa có công giúp vua Lê Lợi về quân lương, thuyền mảng vượt thác Bờ tiến quân lên Mường Lễ, Sơn La dẹp loạn đảng Đèo Cát Hãn.

Sau khi mất, 2 bà thường hiển linh giúp dân vượt thác an toàn, phù hộ cho trăm dân trong vùng mưa thuận, gió hoà nên nhân dân đã phong 2 bà làm thánh và lập đền thờ phụng. 

Tại đây còn tồn tại một động Thác Bờ với nhiều tầng, thạch nhũ muôn hình lung linh soi bóng nước, có cây vàng, cây bạc, ô trời, lọng trời,… Đặc biệt, tạo hoá ban tặng dàn đàn đá, dàn cồng chiêng Mường với vẻ đẹp tuyệt mỹ.

Ngày nay, thác Bờ và Đền Bờ đã trở thành điểm du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng. Lễ hội Đền Bờ được mở từ ngày mùng 2 Tết đến hết tháng 4 âm lịch. Mỗi ngày đền Bờ đón hàng ngàn khách thập phương nô nức đến lễ Phật, lễ Chúa cầu may. Mặc dù lượng khách lớn, tầu thuyền tấp nập nhưng nhờ tăng cường công tác tuần tra kiểm soát của lực lượng CSGT đường thủy và lực lượng bảo vệ an ninh trật tự nên lễ hội Đền Bờ những ngày đầu xuân mới được diễn ra an toàn, văn minh, không có hiện tượng chèo kéo, lừa đảo đối với du khách.

Năm 2009, Động Thác Bờ đã được Bộ Văn hoá - thể thao và du lịch công nhận là di tích danh thắng quốc gia. Với cảnh quan tuyệt đẹp quần thể du lịch hồ Hoà Bình sẽ ngày cành thu hút đông đảo du khách tới thưởng ngoạn. Nếu như mùa hè, Thung Nai hấp dẫn bởi vẻ đẹp kỳ thú như Hạ Long trên cạn thì xuân đến, đền Thác Bờ lại tấp nập du khách thập phương hành hương lễ bái.